STAP 2: TECHNIEKKEUZE De keuzeassistent helpt met het inschatten van de resultaatverwachting van een geofysisch onderzoek in de archeologie. Voor deze inschatting zijn vier aspecten van belang. Contrast, ruis en verstoring in het omgevingsmateriaal, herkenbaarheid archeologisch patroon en de vertaling van techniek naar archeologie.
Contrast tussen archeologie en het omgevingsmateriaal		Het contrast is met het voorbeeld van ijsberen goed te beschrijven. De witte ijsbeer in een witte sneeuwvlakte links is lastig te herkennen. Een witte ijsbeer in een groene omgeving rechts is direct herkenbaar. Zo ook met geofysica. Een met veen gevulde gracht in een veengebied levert een minimaal contrast. Een met veen gevulde gracht in een zandomgeving zal wel een groot contrast opleveren.
Ruis en verstoring in het omgevingsmateriaal		In de twee figuren hiernaast is met personen op het strand weergegeven wat ruis doet met data. In de linkerfiguur is de persoon eenvoudig te herkennen op het strand. In de rechterafbeelding is eenzelfde strand met eenzelfde persoon maar dan met heel veel meer andere mensen en objecten. Hierdoor is het zoeken naar de specifieke persoon. Zo ook in de archeologie. Als de archeologisch-geofysische meting heel klein is en onder sneeuwt onder vele andere metingen zoals verschillende bodemsoorten, etc, dan is de archeologie lastig te herkennen.
Herkenbaarheid archeologisch patroon		Patroon is heel belangrijk in het begrijpen van de metingen. Vaak hebben de metingen weinig Contrast en veel Ruis. Dan vormt Patroon de reddende engel. In het linkerplaatje hiernaast is duidelijk dat er een "50" in het plaatje staat. In de rechterafbeelding zijn vele vlekken te zien die een hoop ruis in het beeld maken en er is minimaal contrast tussen de verschillende vlekken. Toch is ook in dit ruisig beeld duidelijk het cijfer "50" herkenbaar. Dit komt door de patroonherkenning. Zo ook in de archeologie. Muren vormen lijnen, grachten vormen hoeken, dat zijn patronen die goed herkenbaar zijn.
Vertaling van techniek naar archeologie		Het gaat niet om geofysica, het gaat om de archeologie. De meetcontrasten, de ruisonderdrukking en de patroonherkenning moeten na de metingen vertaald worden naar de archeologie. Hiernaast is in beide afbeeldingen te zien dat er een contrast is tussen blauwe vlakken en gele vlakken, er is ruis en er zijn driehoekige patronen herkenbaar. In die zin zijn beide afbeeldingen vergelijkbaar. De foto's vertalend, zal iedereen zien dat de linker figuur speelblokken van kinderen zijn en de rechter figuur de pyramides van Gizeh in Egypte. Zo moet ook in de geofysica het technische, geofysische resultaat vertaald worden naar de archeologie.

Meer detailinformatie over deze parameters, zie de verdiepingsmodule   " Contrast, Ruis en Patronen."

De vier bovenstaande uitgangspunten worden in de archeologische assistent ingevuld. In de geautomatiseerde assistent worden archeologische vragen gesteld. Het computerprogramma achter die vragen maakt vervolgens een inschattingen van contrast, ruis, patroon en vertaling en geeft een advies welke geofysische techniek(en) inzetbaar zijn.

De verschillende geofysische onderzoekstechnieken zijn inzetbaar in verschillende fases van de AMZ onderzoekscyclus. In onderstaande tabel is opgenomen welke onderzoekstechniek in welke fase het meeste inzetbaar is. In het kort komt het op het volgende neer: Voor verkennend onderzoek wordt EM ingezet, voor detailering magnetometer, grondradar of weerstandsonderzoek.

	EM diep/ondiep	Magnetometer	Grondradar	Weerstandsonderzoek
Bureauonderzoek	-	-	-	-	- Zelden of nooit ingezet + Regelmatig ingezet ++ Zeer geschik om in te zetten
Verkennend onderzoek	++	+	-	-
Karterend onderzoek	+	++	++	++
Waarderend onderzoek	-	++	++	+
Opgraving	+	++	++	++

In onderstaand formulier staan verschillende situaties aangegeven die bij de voorbereiding van het onderzoek verzameld zijn.

Meer detail en specifieke informatie over de situatie en over de onderzoekstechnieken is te vinden door met de muis op het symbooltje te gaan staan.

Als combinatie van bepaalde situaties extra aandacht vragen, dan verschijnt dat in het vakje bij de opmerkingen. Bijvoorbeeld droog weer in zandgebied kan problematisch zijn voor weerstandsmetingen. Terwijl droog weer van zich zelf geen probleem is voor weerstandsmetingen en zandgebied ook niet, is de combinatie wel problematisch.

Deze geofysische keuzeassistent is met de nodige zorg samengesteld uit 3 decenia ervaring in de archeologie met deze meettechnieken. Uiteraard zijn niet alle situaties opgenomen en speelt ook de ervaring van ons hier een rol bij. Deze keuzeassistent is geen definitieve beschrijving, er zijn zeker situatie waarin een onderzoeksmethode toch wel of toch juist niet werkt, zeker bij combinaties van bepaalde situaties. Voor een op maat gesneden inschatting van de situatie, kunt u het best met ArcheoPro contact opnemen via het email adres info@archeopro.nl.